Mei maand vol verrassingen

Hallo allemaal,

De maand mei is omgevlogen en inmiddels is het al weer 9 juni. Eigenlijk zou Joke, mijn zus, over de maand mei schrijven, maar dat is er helemaal bij ingeschoten.

Allereerst was het begin van mei heel druk met de evaluatie in Darkhan en Selenge, twee provincies in het Noorden van Mongolie. De Noorwegian Luthern Mission Mongolia, NLM-M, is daar in 1998 een gezondheidszorg ontwikkelingsproject gestart samen met de locale overheid en gezondheidszorg instellingen gericht op de preventie en verbetering van de gezondheidszorg voor kinderen tussen 0 en 8 jaar. VSO-Mongolie had me gevraagd deel te nemen aan de evaluatie als teamleider. Ik heb ja gezegd omdat het erg interessant is voor Nalaikh. Enerzijds kon ik daar veel opsteken om hier te gebruiken, anderzijds zouden we de contacten goed kunnen gebruiken voor de ontwikkeling hier in Nalaikh en tot slot was er een vergoeding aan verbonden die ik helemaal mocht besteden in mijn eigen organisatie.

Het was een heel zware periode omdat we drie projecten moesten evalueren met een totale looptijd van 8 jaar. Heel veel papieren gelezen vooraf, toen een plan gemaakt dat natuurlijk elke dag moest worden aangepast omdat dingen in Mongolie nu eenmaal niet zo gaan als je denkt dat ze zouden kunnen gaan. Vooral het verzamelen van alle gegevens was heel lastig en terwijl ik dit schrijf zit ik nog steeds te wachten op de laatste statistieken van de aantallen kinderen die zijn overleden in vergelijkbare provincies en de correcte gegevens over het aantal meldingen en behandelingen van zieke kinderen in de project periode. Wat alles nog extra lastig maakt is dat de managers van gezondheidszorg instellingen waar we mee spraken alleen Mongools spreken en interviews twee keer zo lang duren vanwege het vertalen. We hadden overigens een heel goede tolk, die goed thuis was in de materie en heel goed begreep wanneer een antwoord niet datgene was wat we wilden weten. Elke dag begonnen we om 8 of 9 uur met een korte vergadering om de vervolgstappen zo efficiënt mogelijk te nemen. Vervolgens gingen we met elkaar of in kleinere groepjes op pad om locaties te bezoeken, interviews te houden en gegevens te verzamelen. Aan het eind van de dag, en dat was vaak rond 8 uur wisselden we de gegevens uit. Na het diner maakte ik dan weer een nieuwe planning voor de volgende dag, omdat bleek dat alles veel meer tijd kostte dan we hoopten en we allemaal graag voor het weekend weer naar huis wilden. Dat lukte, al hebben we later nog een vergadering met de project manager en de board bestaande uit locale managers moeten plannen om de laatste gegevens te verzamelen. Ik heb mijn verslag bijna af in het Engels en dan moet het nog vertaald worden in het Mongools om alle teamleden een laatste kans te geven op commentaar.

En toen kwam Joke. Heel vroeg in de ochtend van de 16e en dus stelde mijn directeur een auto beschikbaar om haar op te halen en Aryuna kwam ook om 4 uur haar bed uit om mee te gaan, zo lief is dat. Officieel had ik 14 dagen vakantie op kunnen nemen, maar om twee redenen liep het een beetje anders. Ten eerste moest ik nog wat werk in gang zetten en andere dingen af ronden en ten tweede had die zus van mij zo haar eigen programma. De dag na aankomst ging ze al alleen naar UB voor een afspraak in het Lotus centrum, het weeshuis waar ik al eerder over heb geschreven. Op mijn werk grapten we dat ik eerst een mail had gestuurd naar huis om te vertellen dat ze goed aangekomen was en dat ik waarschijnlijk de dag erop al zou moeten mailen dat ik haar in UB ben kwijt geraakt. Maar madam redde zich prima en kwam pas laat in de middag weer opdagen na een dag vol indrukken met Gek, een Filippijnse VSO-er, een lading foto´s en boordevol ideeën. Al na 1 dag was duidelijk, mijn zus de ontwikkelingswerker was gearriveerd. Die zelfde week had ze een afspraak met Duya, een neurologie verpleegkundige van de polikliniek, die een plan heeft opgesteld om mensen met een verstandelijk handicap of psychiatrisch ziektebeeld via training te gaan behandelen. In Mongolie wordt een familielid met een verstandelijk handicap gezien als een soort straf of vloek. Veel verstandelijk gehandicapten leiden daardoor een geïsoleerd leven thuis en hebben meestal geen kans op ontwikkeling. Duya´s plan is om hen via training te socialiseren en basis vaardigheden aan te leren zodat ze enerzijds een plek krijgen in de samenleving en anderzijds vaardigheden leren die hun zelfredzaamheid vergroot. Wij hebben een verstandelijk gehandicapt zusje gehad, ze is inmiddels overleden, en voelen ons erg verbonden met deze groep mensen terwijl Joke is opgeleid als sociaal werker en ervaring heeft opgedaan in Sri Lanka. Joke ging er helemaal voor en zat uren te denken en dingen uit te werken om Duya zo veel mogelijk te helpen een goed implementatie plan op te stellen. Mijn slaap gedeelte had ik aan haar gegeven omdat ik altijd veel vroeger op sta, maar ze pikte nu ook de woonkamer in, al had ze een kantoortje ingericht voor me aan de keukentafel. Ik denk dat als ze nog een paar weken langer was gebleven ik in de badkamer of het toilet was geëindigd. Maar goed het was heel erg goed voor ons beiden dat ze zich zo thuis voelde in Nalaikh, zo betrokken was bij mijn werk en we ´s avonds hier heerlijk over konden babbelen onder het genot van een echt Nederlands bakje koffie. Vergeet bijna te vertellen dat haar koffer en handbagage voor 90% was gevuld met dingen voor mij en ze net aan genoeg kleren bij zich had om die 2 weken door te komen. Hebben we ook nog rond gekeken? Ja wel hoor. Nara en Wytze hebben ons de eerste zaterdag meegenomen naar een Resort dat we alleen van buiten konden bekijken omdat ze aan het verbouwen waren. Onderweg zag Joke haar eerste Yaks. We waren bang dat een van de yaks agressief zou worden omdat ze van heel dichtbij een foto ging maken van moeder en jong, maar dat gebeurde gelukkig niet. Nadat we een heel nieuwsgierig grond eekhoorntje hadden vereeuwigd trokken we naar Terelj een natuurgebied van Nalaikh voor een picknick en de beklimming van een rotsparty die er uit ziet als een schildpad. We zouden een paar dagen in het huisje van Nara in Terelj blijven maar door allerlei afspraken van mij en Joke lukte dat uiteindelijk niet. We zijn wel 4 dagen op trip gegaan met een jeep (chauffeur en gids inbegrepen) naar Overkhangai en Avankhai het gebied waar veel yaks zijn. Het waren fantastische dagen. De eerste dag reden we over steppe land en sliepen we in een soort duinlandschap in een tent, terwijl het stormde en goot van de regen, heerlijk knus dus. Onderweg grote kudden paarden, schapen en geiten gezien en ook een hele kudde kamelen, die zo tam waren dat we van dichtbij foto´s konden maken. De tweede dag twee Boedistische kloosters bezocht en door een vallei gereden die gedomineerd wordt door een lava rivier, ontstaan na een aardscheuring 20.000 jaar geleden. Ons hotel was de Ger van een herdersfamilie, waar we op de door Joke meegebrachte matrasjes (dank Peter en Ammie) op de grond mochten slapen, terwijl in een hoekje ook een klein stalletje was gemaakt voor twee pas geboren lammetjes. ´s Nachts dachten we dat de boer ook varkens had vanwege het geknor, maar dat bleken de yaks te zijn. We waren in een fantastische tijd op reis, want alle dieren hadden jonkies. De boeren separeren de jonkies in een afrastering en de volwassen dieren blijven dan eigenlijk automatisch vlak bij de Ger. Om een Yak te melken laten ze eerst het kalf erbij en daarna melkt de boerin de rest. Yak yoghurt is heel erg romig en erg lekker. `s morgens worden de lammetjes en jonge geitjes losgelaten en die vliegen onder luid gebeeh en gemekker naar hun moeder. Melken en geboorte begeleiding is een vrouwentaak, het begeleiden van de kudde overdag is een mannentaak. De vrouwen hebben het dus heel druk in het voorjaar. We hoorden van de boerin dat ze dan vaak ook geen tijd hebben om de wol van Yaks te verzamelen, terwijl dat wel zou kunnen zonder het dier te moeten doden, omdat ze hun wintervacht eigenlijk heel gemakkelijk verliezen zodra de temperatuur gaat stijgen. Nu wordt in Mongolie meestal de wol verwerkt van yaks die gedood worden, jammer. O ja we hebben ook nog een wolf gezien. Als een chauffeur een wolf ziet loopt hij een grote kans om te verdwalen, maar onze chauffeur was zeer ervaren en het had dus geen effect op onze reis. Onze chauffeur, Batraa, was echt fantastisch. Hij had al heel snel door wat we leuk vonden en stopte heel vaak op plekjes die voor ons heel bijzonder waren. Moogie, onze gids had nog niet zoveel ervaring, maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door haar humeur en haar verzorging. De eerste dag kregen we ontbijt op bed en de ontbijtjes, lunches en diners die ze te voorschijn toverde waren heerlijk. De derde dag hadden we sneeuw, hagel, zandstormen en wat je maar meer kunt bedenken aan narigheid. Joke heeft in 4 dagen in elk geval alle weersomstandigheden die Mongolie kent meegemaakt en het leverde prachtige plaatjes op. We wilden eigenlijk in het tentje slapen, lekker een boekje lezen onder het genot van een wijntje, maar dat ging niet door vanwege de storm. We sliepen dus weer bij een Mongoolse herdersfamilie wat overigens heel gezellig was omdat hun leven gewoon doorging zoals altijd en wij beschouwd werden als een paar extra gezinsleden. Heel erg gelachen met shagraa, een spel met botjes, waarvan elke kant een ander dier voorstelt en met een van de mannen die meende dat je heel hard moet praten in een mobiel als degene die je belt ver weg woont. De laatste dag nog heerlijk geluncht aan de rivier om moe, vies en heel voldaan terug te keren naar Nalaikh. Daar hadden we de andere dag een party met mijn collega´s in een Ger in Terelj waar Joke aan alle kanten in de bloemetjes werd gezet en wij zussen heerlijk hebben gedanst met de collega´s. Zondag weer met Nara en Wytze op stap naar hun huisje in Terelj waar Joke kennis kon maken met een typisch Mongools gerecht waarbij alles wordt gekookt in een pan en we een berg hebben beklommen om van het uitzicht over de tol rivier valley te genieten. Tuya, de accountant, had ons ook nog een dag willen meenemen op trip, maar omdat daar geen tijd voor was hebben we de laatste dag in UB Koreaans gegeten. Toen we terug kwamen ging iedereen nog even mee naar mijn appartement om traditiegetrouw een flesje Wodka met worst en augurk te nuttigen. Daarna de koffer gepakt, een paar uur geslapen en met mijn favoriete vervoer, de ambulance, de andere dag naar UB om Joke weer weg te brengen.

Het was geweldig om mijn zusje hier op bezoek te hebben, vooral omdat ze zo goed begrijpt wat ontwikkelingswerk is en gezien en ervaren heeft waarom ik hier zo gelukkig ben.

In juli ga ik even op bezoek in Nederland. Ik kijk er best naar uit om mijn dochter, mijn moeder en mijn vrienden te zien. Mam, maak mijn logeerbed maar vast op, want ik blijf in elk geval genoeg dagen om van je gehaktballen, draadjesvlees en groentesoep te genieten. Liesbeth, met jou wil ik heel erg graag beachvolleyballen, want sporten in Mongolie is vooral lopen, lopen, lopen en nog eens lopen, en lekker bijkletsen. En verder...... met vrienden en familie, we zien wel. Gek eigenlijk dat nu een trip naar Nederland dichterbij komt ik graag wil dat het al zo ver is, terwijl ik tot nu toe nooit heimwee heb gehad. Joke, jouw schuld.

Juni nog even flink doorwerken om alles wat loopt op tijd af te ronden en dan..... Nederland here I come!