Yak special
Blijf op de hoogte en volg Ada
08 April 2007 | Mongolië, Ulaanbaatar
Hallo allemaal,
Zoals beloofd, dit is een 100% Yak verhaal. In november vertelde Becky dat er in maart in haar Aimag (provincie) Ovorhangai een yak festival zou worden gehouden en we spraken af dat ik dan zeker zou komen. Vanwege het weer en organisatie problemen werd het een week verschoven, maar op 25 en 26 maart was het dan toch. Ik had weer eens geluk, want het bleek dat Zoë en Carl er met de VSO-auto heen gingen en er was extra plek voor 2 personen, dus kon ik heen meerijden. Zoë werk als trainer op de design school in UB en is met name geïnteresseerd in wat je allemaal met de wol van yaks kan doen. Op dit moment leggen de boeren de vachten vaak aan de weg en worden ze verkocht aan Chinese handelaren, waardoor eigenlijk niemand in Mongolie er echt van profiteert. Carl is ex VSO-er en fotograaf en hij ging mee om foto’s te maken en te filmen om zo een compleet beeld te krijgen van de gang van zaken en de eventuele mogelijkheden. In Ovorhangai werkt Becky als verpleegkundigen trainster en Eric begeleidt en ontwikkeld projecten waardoor mensen een bestaan kunnen opbouwen. Zo is er een vrouw die tassen breit van yak wol, een man die hout bewerkt en een vrouw die laarzen maakt, etc. Zij hebben een toelage gekregen om enkele anderen hun vak te leren, zodat er meer mensen de kennis en vaardigheden verwerven en er meer producten gemaakt kunnen worden om te kunnen verkopen. Op deze manier probeert de locale overheid voor meerdere mensen een wat zekerder bestaan op te bouwen. Gedurende het Yak festival is er ook een beurs, waar mensen hun producten laten zien en je ook allerlei producten kunt proeven.
De rit er naar toe was al heel bijzonder door het landschap. We reden over heel uitgebreide steppen en naarmate we verder van UB raakten veranderde de vegetatie. Eerst nog veel schapen, geiten en koeien, later steeds meer kudden paarden en uiteindelijk vooral veel kudden Yaks. Onderweg zie je heel kleine dorpjes die vaak als een lintje langs de weg zijn gebouwd eigenlijk vooral omdat langs de route veel toeristen komen en ze daar een extra boterham mee verdienen. Verder is het vooral een erg verlaten en glooiend gebied met op de achtergrond bergen, maar door de zon ontrolde zich een scala van kleuren. Na een rit die de hele zaterdag duurde arriveerden we in Arvaikheer. Na met elkaar gegeten te hebben gingen de werkers naar een hotel en Jude en ik gingen bij Becky en Eric slapen. Een van de vrijwilligers van het Amerikaanse Peace Cord ging met ons mee, om de andere dag als ontbijt pannenkoeken met echte mable siroop klaar te maken. Een tractatie.
Het incubatorcentrum, een centrum voor sociale zaken en werkgelegenheid waar Eric voor werkt, was nauw betrokken bij het festival en door hen werden we als echte VIP’s behandeld. De eerste dag gingen we naar de plaats van de tentoonstelling op 68 km afstand over zeer ruig terrein, wat al een belevenis op zich was, hoewel niet iedereen over een voldoende sterke maag beschikt om er echt van te genieten. In een grote loods hadden ze allerlei regionale producten met een groot Yak gehalte uitgestald. Van de vacht maken ze veel vilt producten, ook wel leren producten en, zoals eerder gezegd is er een groepje vrouwen die van de wol en haren tasjes breit. Zoë en ik hebben er een gekocht, zoals je op de foto’s kunt zien. De man van de ontwerpster bewerkt stenen uit de Gobi woestijn en bewerkt metaal of zilver voor de decoratie op de tasjes. Verder hebben ze in UB een techniek ontwikkeld om de wol zo te bewerken dat het heel zacht wordt en als Yak kasjmier kan worden verwerkt tot dunne, maar o zo warme wollen kleding. Verder was er Yak melk, kaas, boter en koekjes waar dit soort producten in wordt verwerkt. Yak melk is iets dikker dan gewone melk en smaakt heel erg romig. Verder is er in Arvaikheer een fabriek waar ze een soort Wodka maken van Yak melk, die ook zachter is dan de Wodka die van paardenmelk wordt gemaakt. We hebben enkele uren rondgelopen, van alles en nog wat bekeken en geproefd en heel veel gesprekken gevoerd met de mensen die op de beurs stonden met hun producten. Zelf waren we ook een soort attractie en iedereen wilde graag gefotografeerd worden, vooral door Carl die echt honderden foto’s heeft gemaakt. In de middag waren we uitgenodigd door de locale overheid voor de lunch in de nieuwe school en daarna gingen we naar een bijeenkomst van herders, overheidsmensen en organisaties die op een of andere wijze betrokken zijn bij de ontwikkeling van dat gebied. Na alle presentaties en de discussie te hebben gevolgd met behulp van een vertaalster waren Zoë en ik echt onder de indruk van de manier waarop men de ontwikkelingen aanpakt daar. Ruim een jaar geleden hebben ze een eerste bijeenkomst gehad met als doel de herders te betrekken bij de ontwikkeling van 5 soums, een soort districten in de provincie, met een vergelijkbaar karakter. Deze soums hebben allemaal veel Yaks die de basis vormen van de bevolking, maar daarnaast hebben ze allemaal bergachtig gebied met veel bossen, wat het aantrekkelijk maakt voor toeristen. Ze volgen een soort twee sporen beleid. De verdere ontwikkeling van producten die met Yaks te maken hebben en tegelijkertijd het verbeteren van de soort en het vergroten van de kudden. Daarnaast de ontwikkeling van deze soums om ze aantrekkelijker te maken voor toeristen. Dit twee sporenbeleid werd in een presentatie nog eens toegelicht. Voor het eerste doel presenteerden vijf woordvoerders van de herders de ontwikkelingen in hun soum. Als hulpmiddel worden herders geselecteerd die fungeren als role model herder en hun kennis en vaardigheden overbrengen op anderen. In alle soums was het aantal Yaks toegenomen en was er een verbetering te melden van de kwaliteit. Tussen deze presentaties door kwamen managers aan het woord van onderzoeksbureau’s, fabrieken en hulporganisaties, waarbij vooral veel nadruk lag op behoud van wat goed is en ontwikkeling van wat beter of anders kan. Al met al viel op, dat de overheid geen overhaaste beslissingen neemt voor korte termijn winsten, maar vooral is gefocust op veranderingen die het eigen karakter van het gebied en de natuurlijke bronnen niet in negatieve zin aantast. Ook enkele herders kwamen aan het woord, waarbij vooral de zorgen werden geuit, dat de tendens van jongeren die naar UB willen om meer zekerheid qua inkomen slecht is voor het gebied. Men verzocht met name de overheid om maatregelen die het voor jongeren aantrekkelijk maken om in het gebied te blijven. De bijeenkomst werd afgesloten met de afspraak alle mogelijke opties nog eens goed door te spreken voordat er beslissingen zouden worden genomen en vooral door te gaan met het koesteren van de Yak als specifiek symbool voor Mongolie. Ik wist het wel: Mongolie en Yak zijn uniek met elkaar verbonden. En als je dacht een Yak in de achtertuin, dat lijkt me wel wat, sorry. Een yak kan allen op een hoogte van boven de 1500 meter leven, en voor zover ik weet is er geen enkele achtertuin op die hoogte in Nederland aanwezig. Moe, stoffig maar voldaan vertrokken we naar huis, waar we nog lang hebben nagepraat over wat we gehoord en gezien hadden.
De andere dag was het sportdag. We moesten nu nog verder rijden naar een vlakte waar het evenement werd gehouden. Onderweg passeerden we een oud vulkaan gebied waar de chauffeur echt slalommende tussen de grote rotsen door moest manoeuvreren. Het uitzicht was net een geel maanlandschap met af en toe een smalle bevroren rivier. Prachtig. Ik kon het niet laten een foto te maken van de wei waar Yaks moeten proberen voedsel te verzamelen om in leven te blijven. Zoals je kunt zien groeit er bijna niets en omdat we steeds hoger gingen werd het ook kouder en voelde je steeds meer wind. Die dikke wollen jas ontwikkelen ze dus niet voor niets. Na een laatste heuvel te hebben genomen kwamen we op een heel grote vlakte waar in het centrum een aantal Gers waren geplaatst, daar omheen een grote hoeveelheid jeeps en overal waar je keek kudden Yaks. Je weet echt niet wat je ziet. Het is heel indrukwekkend om zoveel van deze dieren bij elkaar te zien.
Het eerste wat ik heb gevolgd was hoe men de dieren die meedoen aan een van de activiteiten uit een kudde separeert, vangt en klaar maakt om te worden bereden. Een Yak laat zich niet gemakkelijk vangen, aanlijnen en zadelen. Met paarden scheiden ze de dieren van de kudde door ze een soort in te sluiten en dan zijn er drie sterke mannen nodig om ze de teugels aan te doen. Ze krijgen een touw door hun neus, net als bij stieren, om ze te kunnen bereiden. Het eerste evenement was de Yak race over 1 km. Als je ziet hoe zwaar die Yaks zijn en als je bedenkt dat ze al een zware winter achter de rug hebben kun je begrijpen dat een race ook niet over een grotere afstand kan zonder de dieren te beschadigen. Voor de race was ik wat gaan lopen en zag toevallig dat op enige afstand van het kamp een Yak stond met medailles op z’n kop en had daar een foto van gemaakt. Later bleek dat deze Yak el enige tijd de beste “race” yak was en hij won ook die dag. Alle belangstelling ging uit naar de eigenaar en je kent me, ik wilde natuurlijk een foto met de jockey en zoals je op de foto kunt zien was die daar erg blij om. Na de race zegenen Boedistische monniken Yak en eigenaar en zo had dit prachtige dier er weer een medaille bij.
Het volgende element was Yak polo. Dat was echt lachen. Yaks hebben namelijk een heel sterk karakter en je moet van goede huize komen om een yak te laten doen wat je wil. Meerdere keren verzette een yak geen poot richting de bal en één yak moest zelfs worden vervangen. Die stond in het doel naar het publiek te kijken, liet de polowedstrijd voor wat het was en verroerde geen vin. Voor de berijders is het ook moeilijk de bal te vinden tussen al die poten en het lange yak haar dat bijna tot op de grond komt. Verder is een Yak grof gebouwd en zwaar en dus niet erg wendbaar. Al met al was het leuk om te zien en werd er langs de kant veel gelachen.
Twee evenementen stonden niet in het programma boekje. Ten eerste vroeg de manager van het incubatorcentrum Eric of hij op een Yak wilde rijden. Normaal doen ze dat nooit met toeristen omdat een yak niet te vertrouwen is en het dus best gevaarlijk kan zijn. Ik stond er bij en toen hij vroeg of ik ook wilde zei ik snel ja, voordat hij zich kon bedenken. Het is namelijk zo, dat je nooit weet hoe een yak zal reageren en, zoals ik al eerder schreef, is een yak heel erg sterk. Maar ja, zo’n kans laat je natuurlijk niet voorbij gaan. Ik heb er foto’s van maar niet digitaal, alleen een van de yak en z’n eigenaar. Het is een heel bijzonder gevoel om zonder zadel zo’n dier te voelen en er enkele stappen mee te lopen. Een yak is zacht en heel erg warm door die dikke vacht en deze was zo lief om niet aan de haal te gaan maar rustig met me rond te stappen. Ik had wel nog even bedacht dat als hij wel het rit zou nemen, dat ik me er dan zo snel mogelijk van af zou laten vallen om de schade te beperken, maar die actie hoefde ik dus niet uit te voeren. Daarna was ik een soort de heldin van het festival. Iedereen zei me gedag en wilde met me praten, wat natuurlijk in het Mongools niet erg lukt. Het tweede evenement was er het gevolg van. Een van de vrouwen kwam naar me toe en gebruikte het woord tweeling, dat Zoë toevallig kende. Bleek dat er in de kudde van haar familie een yak tweeling was en of we die wilden zien. Natuurlijk wilden we dat dus klommen we de heuvel op naar hun kudde. Yak tweelingen zijn heel erg zeldzaam. Deze tweeling leek tot in het kleinste detail op elkaar, ongelooflijk. Een yak heeft namelijk niet alleen verschillende kleuren in de vacht, maar ook verschillende soorten haar en wol van verschillende lengten. Als de één ergens een stukje wol met heel kleine krulletjes had, had de andere het daar ook, ze hadden lang wit haar op dezelfde plek, etc. etc. Met handen en voeten en lossen Mongoolse woorden hebben we best een hele tijd met de familie kunnen praten. Deze dingen maakten dat we ons erg verbonden voelden en minder die buitenlander en Zoë en ik hebben er nog lang van lopen nagenieten.
Het laatste evenement lasso werpen was een kolfje naar mijn hand, omdat de yak glorieerde in alle toonaarden. Een grote groep yaks werd door herders op paarden bij elkaar gedreven op een open stuk steppe. Om de kudde stonden herders met lasso’s om een yak te vangen en te proberen er op te klimmen en deze yak te bereiden. Een soort rodeo dus. Nu is een yak niet alleen sterk, maar ook slim. De yaks gingen heel dicht tegen elkaar aan in rondjes lopen, waarbij ze hun kop stevig tegen hun buurman of buurvrouw hielden waardoor het vrijwel onmogelijk is een lasso om een kop te gooien. Zodra een yak wat te nieuwsgierig werd en zijn kop ophief lukte de tactiek niet. Maar voor de rest was dat hét signaal om uit te breken en er als een speer vandoor te gaan in allerlei richtingen. Om de kudde weer bij elkaar te krijgen moesten ze met veel paarden achter de wegstormende dieren aan die ook nog eens alle kanten op vlogen. Dat duurde dus even. Maar als een yak zo onfortuinlijk was om wel een lasso over de kop te krijgen was het ook nog niet gedaan met de vrijheid. Ten eerste slaagden meerdere yaks erin om met lasso en al weg te spurten zonder gevangen te worden. Ten tweede trokken sommige yaks de lasso-man honderden meters over de grond achter zich aan en moesten anderen de herder te hulp schieten om het dier in bedwang te krijgen. Als dat dan eindelijk gelukt was en de herder op het dier had weten te klauteren had hij een grote kans om er na enkele meters al weer af gegooid te worden. De clou van het evenement was de kunst om na het vangen er zo lang mogelijk op te blijven zitten en de bewondering en het applaus te krijgen van de collega herders. Kijkend naar dit evenement kun je alleen maar nog meer bewondering krijgen voor yaks dan je ooit ervoor hebt gehad.
Ook die avond hebben we onder het genot van een glaasje wijn nog lang nagepraat over alle ervaringen. Omdat Carl bleef om de verschillende projecten te filmen en fotograferen gingen we dinsdag met de openbare bus naar UB terug. Dat kan een rit van 7 uur zijn, waarbij je halverwege stopt voor een lunch, maar het kan ook langer duren door technische mankementen, omdat de weg nauwelijks de naam weg verdient. We hadden geluk, de bus ging pas 10 km voor UB stuk. Het koelsysteem lekte. We kregen eerst extra water van een andere bus en konden precies een waterplas bereiken die was ontstaan door smeltende sneeuw. Alle water en frisdrank flessen in de bus werden ingeleverd om zoveel mogelijk water te verzamelen voor de laatste kilometers en kwamen al hortend en stotend en met vrij veel vertraging toch in UB aan. We hadden dus geluk, want als het halverwege was gebeurd hadden we onderweg vast gezeten, omdat er over die route maar 1 bus per dag rijdt.
Ik ben blij dat ik dit heb mogen meemaken. De dagen gaan nog steeds als een film waar ik maar geen genoeg van kan krijgen door mijn hoofd. Wat een cadeautje.
Inmiddels is er ook al weer van alles te melden over mijn werk, maar daarover schrijf ik de volgende keer.
Groetjes ada
Zoals beloofd, dit is een 100% Yak verhaal. In november vertelde Becky dat er in maart in haar Aimag (provincie) Ovorhangai een yak festival zou worden gehouden en we spraken af dat ik dan zeker zou komen. Vanwege het weer en organisatie problemen werd het een week verschoven, maar op 25 en 26 maart was het dan toch. Ik had weer eens geluk, want het bleek dat Zoë en Carl er met de VSO-auto heen gingen en er was extra plek voor 2 personen, dus kon ik heen meerijden. Zoë werk als trainer op de design school in UB en is met name geïnteresseerd in wat je allemaal met de wol van yaks kan doen. Op dit moment leggen de boeren de vachten vaak aan de weg en worden ze verkocht aan Chinese handelaren, waardoor eigenlijk niemand in Mongolie er echt van profiteert. Carl is ex VSO-er en fotograaf en hij ging mee om foto’s te maken en te filmen om zo een compleet beeld te krijgen van de gang van zaken en de eventuele mogelijkheden. In Ovorhangai werkt Becky als verpleegkundigen trainster en Eric begeleidt en ontwikkeld projecten waardoor mensen een bestaan kunnen opbouwen. Zo is er een vrouw die tassen breit van yak wol, een man die hout bewerkt en een vrouw die laarzen maakt, etc. Zij hebben een toelage gekregen om enkele anderen hun vak te leren, zodat er meer mensen de kennis en vaardigheden verwerven en er meer producten gemaakt kunnen worden om te kunnen verkopen. Op deze manier probeert de locale overheid voor meerdere mensen een wat zekerder bestaan op te bouwen. Gedurende het Yak festival is er ook een beurs, waar mensen hun producten laten zien en je ook allerlei producten kunt proeven.
De rit er naar toe was al heel bijzonder door het landschap. We reden over heel uitgebreide steppen en naarmate we verder van UB raakten veranderde de vegetatie. Eerst nog veel schapen, geiten en koeien, later steeds meer kudden paarden en uiteindelijk vooral veel kudden Yaks. Onderweg zie je heel kleine dorpjes die vaak als een lintje langs de weg zijn gebouwd eigenlijk vooral omdat langs de route veel toeristen komen en ze daar een extra boterham mee verdienen. Verder is het vooral een erg verlaten en glooiend gebied met op de achtergrond bergen, maar door de zon ontrolde zich een scala van kleuren. Na een rit die de hele zaterdag duurde arriveerden we in Arvaikheer. Na met elkaar gegeten te hebben gingen de werkers naar een hotel en Jude en ik gingen bij Becky en Eric slapen. Een van de vrijwilligers van het Amerikaanse Peace Cord ging met ons mee, om de andere dag als ontbijt pannenkoeken met echte mable siroop klaar te maken. Een tractatie.
Het incubatorcentrum, een centrum voor sociale zaken en werkgelegenheid waar Eric voor werkt, was nauw betrokken bij het festival en door hen werden we als echte VIP’s behandeld. De eerste dag gingen we naar de plaats van de tentoonstelling op 68 km afstand over zeer ruig terrein, wat al een belevenis op zich was, hoewel niet iedereen over een voldoende sterke maag beschikt om er echt van te genieten. In een grote loods hadden ze allerlei regionale producten met een groot Yak gehalte uitgestald. Van de vacht maken ze veel vilt producten, ook wel leren producten en, zoals eerder gezegd is er een groepje vrouwen die van de wol en haren tasjes breit. Zoë en ik hebben er een gekocht, zoals je op de foto’s kunt zien. De man van de ontwerpster bewerkt stenen uit de Gobi woestijn en bewerkt metaal of zilver voor de decoratie op de tasjes. Verder hebben ze in UB een techniek ontwikkeld om de wol zo te bewerken dat het heel zacht wordt en als Yak kasjmier kan worden verwerkt tot dunne, maar o zo warme wollen kleding. Verder was er Yak melk, kaas, boter en koekjes waar dit soort producten in wordt verwerkt. Yak melk is iets dikker dan gewone melk en smaakt heel erg romig. Verder is er in Arvaikheer een fabriek waar ze een soort Wodka maken van Yak melk, die ook zachter is dan de Wodka die van paardenmelk wordt gemaakt. We hebben enkele uren rondgelopen, van alles en nog wat bekeken en geproefd en heel veel gesprekken gevoerd met de mensen die op de beurs stonden met hun producten. Zelf waren we ook een soort attractie en iedereen wilde graag gefotografeerd worden, vooral door Carl die echt honderden foto’s heeft gemaakt. In de middag waren we uitgenodigd door de locale overheid voor de lunch in de nieuwe school en daarna gingen we naar een bijeenkomst van herders, overheidsmensen en organisaties die op een of andere wijze betrokken zijn bij de ontwikkeling van dat gebied. Na alle presentaties en de discussie te hebben gevolgd met behulp van een vertaalster waren Zoë en ik echt onder de indruk van de manier waarop men de ontwikkelingen aanpakt daar. Ruim een jaar geleden hebben ze een eerste bijeenkomst gehad met als doel de herders te betrekken bij de ontwikkeling van 5 soums, een soort districten in de provincie, met een vergelijkbaar karakter. Deze soums hebben allemaal veel Yaks die de basis vormen van de bevolking, maar daarnaast hebben ze allemaal bergachtig gebied met veel bossen, wat het aantrekkelijk maakt voor toeristen. Ze volgen een soort twee sporen beleid. De verdere ontwikkeling van producten die met Yaks te maken hebben en tegelijkertijd het verbeteren van de soort en het vergroten van de kudden. Daarnaast de ontwikkeling van deze soums om ze aantrekkelijker te maken voor toeristen. Dit twee sporenbeleid werd in een presentatie nog eens toegelicht. Voor het eerste doel presenteerden vijf woordvoerders van de herders de ontwikkelingen in hun soum. Als hulpmiddel worden herders geselecteerd die fungeren als role model herder en hun kennis en vaardigheden overbrengen op anderen. In alle soums was het aantal Yaks toegenomen en was er een verbetering te melden van de kwaliteit. Tussen deze presentaties door kwamen managers aan het woord van onderzoeksbureau’s, fabrieken en hulporganisaties, waarbij vooral veel nadruk lag op behoud van wat goed is en ontwikkeling van wat beter of anders kan. Al met al viel op, dat de overheid geen overhaaste beslissingen neemt voor korte termijn winsten, maar vooral is gefocust op veranderingen die het eigen karakter van het gebied en de natuurlijke bronnen niet in negatieve zin aantast. Ook enkele herders kwamen aan het woord, waarbij vooral de zorgen werden geuit, dat de tendens van jongeren die naar UB willen om meer zekerheid qua inkomen slecht is voor het gebied. Men verzocht met name de overheid om maatregelen die het voor jongeren aantrekkelijk maken om in het gebied te blijven. De bijeenkomst werd afgesloten met de afspraak alle mogelijke opties nog eens goed door te spreken voordat er beslissingen zouden worden genomen en vooral door te gaan met het koesteren van de Yak als specifiek symbool voor Mongolie. Ik wist het wel: Mongolie en Yak zijn uniek met elkaar verbonden. En als je dacht een Yak in de achtertuin, dat lijkt me wel wat, sorry. Een yak kan allen op een hoogte van boven de 1500 meter leven, en voor zover ik weet is er geen enkele achtertuin op die hoogte in Nederland aanwezig. Moe, stoffig maar voldaan vertrokken we naar huis, waar we nog lang hebben nagepraat over wat we gehoord en gezien hadden.
De andere dag was het sportdag. We moesten nu nog verder rijden naar een vlakte waar het evenement werd gehouden. Onderweg passeerden we een oud vulkaan gebied waar de chauffeur echt slalommende tussen de grote rotsen door moest manoeuvreren. Het uitzicht was net een geel maanlandschap met af en toe een smalle bevroren rivier. Prachtig. Ik kon het niet laten een foto te maken van de wei waar Yaks moeten proberen voedsel te verzamelen om in leven te blijven. Zoals je kunt zien groeit er bijna niets en omdat we steeds hoger gingen werd het ook kouder en voelde je steeds meer wind. Die dikke wollen jas ontwikkelen ze dus niet voor niets. Na een laatste heuvel te hebben genomen kwamen we op een heel grote vlakte waar in het centrum een aantal Gers waren geplaatst, daar omheen een grote hoeveelheid jeeps en overal waar je keek kudden Yaks. Je weet echt niet wat je ziet. Het is heel indrukwekkend om zoveel van deze dieren bij elkaar te zien.
Het eerste wat ik heb gevolgd was hoe men de dieren die meedoen aan een van de activiteiten uit een kudde separeert, vangt en klaar maakt om te worden bereden. Een Yak laat zich niet gemakkelijk vangen, aanlijnen en zadelen. Met paarden scheiden ze de dieren van de kudde door ze een soort in te sluiten en dan zijn er drie sterke mannen nodig om ze de teugels aan te doen. Ze krijgen een touw door hun neus, net als bij stieren, om ze te kunnen bereiden. Het eerste evenement was de Yak race over 1 km. Als je ziet hoe zwaar die Yaks zijn en als je bedenkt dat ze al een zware winter achter de rug hebben kun je begrijpen dat een race ook niet over een grotere afstand kan zonder de dieren te beschadigen. Voor de race was ik wat gaan lopen en zag toevallig dat op enige afstand van het kamp een Yak stond met medailles op z’n kop en had daar een foto van gemaakt. Later bleek dat deze Yak el enige tijd de beste “race” yak was en hij won ook die dag. Alle belangstelling ging uit naar de eigenaar en je kent me, ik wilde natuurlijk een foto met de jockey en zoals je op de foto kunt zien was die daar erg blij om. Na de race zegenen Boedistische monniken Yak en eigenaar en zo had dit prachtige dier er weer een medaille bij.
Het volgende element was Yak polo. Dat was echt lachen. Yaks hebben namelijk een heel sterk karakter en je moet van goede huize komen om een yak te laten doen wat je wil. Meerdere keren verzette een yak geen poot richting de bal en één yak moest zelfs worden vervangen. Die stond in het doel naar het publiek te kijken, liet de polowedstrijd voor wat het was en verroerde geen vin. Voor de berijders is het ook moeilijk de bal te vinden tussen al die poten en het lange yak haar dat bijna tot op de grond komt. Verder is een Yak grof gebouwd en zwaar en dus niet erg wendbaar. Al met al was het leuk om te zien en werd er langs de kant veel gelachen.
Twee evenementen stonden niet in het programma boekje. Ten eerste vroeg de manager van het incubatorcentrum Eric of hij op een Yak wilde rijden. Normaal doen ze dat nooit met toeristen omdat een yak niet te vertrouwen is en het dus best gevaarlijk kan zijn. Ik stond er bij en toen hij vroeg of ik ook wilde zei ik snel ja, voordat hij zich kon bedenken. Het is namelijk zo, dat je nooit weet hoe een yak zal reageren en, zoals ik al eerder schreef, is een yak heel erg sterk. Maar ja, zo’n kans laat je natuurlijk niet voorbij gaan. Ik heb er foto’s van maar niet digitaal, alleen een van de yak en z’n eigenaar. Het is een heel bijzonder gevoel om zonder zadel zo’n dier te voelen en er enkele stappen mee te lopen. Een yak is zacht en heel erg warm door die dikke vacht en deze was zo lief om niet aan de haal te gaan maar rustig met me rond te stappen. Ik had wel nog even bedacht dat als hij wel het rit zou nemen, dat ik me er dan zo snel mogelijk van af zou laten vallen om de schade te beperken, maar die actie hoefde ik dus niet uit te voeren. Daarna was ik een soort de heldin van het festival. Iedereen zei me gedag en wilde met me praten, wat natuurlijk in het Mongools niet erg lukt. Het tweede evenement was er het gevolg van. Een van de vrouwen kwam naar me toe en gebruikte het woord tweeling, dat Zoë toevallig kende. Bleek dat er in de kudde van haar familie een yak tweeling was en of we die wilden zien. Natuurlijk wilden we dat dus klommen we de heuvel op naar hun kudde. Yak tweelingen zijn heel erg zeldzaam. Deze tweeling leek tot in het kleinste detail op elkaar, ongelooflijk. Een yak heeft namelijk niet alleen verschillende kleuren in de vacht, maar ook verschillende soorten haar en wol van verschillende lengten. Als de één ergens een stukje wol met heel kleine krulletjes had, had de andere het daar ook, ze hadden lang wit haar op dezelfde plek, etc. etc. Met handen en voeten en lossen Mongoolse woorden hebben we best een hele tijd met de familie kunnen praten. Deze dingen maakten dat we ons erg verbonden voelden en minder die buitenlander en Zoë en ik hebben er nog lang van lopen nagenieten.
Het laatste evenement lasso werpen was een kolfje naar mijn hand, omdat de yak glorieerde in alle toonaarden. Een grote groep yaks werd door herders op paarden bij elkaar gedreven op een open stuk steppe. Om de kudde stonden herders met lasso’s om een yak te vangen en te proberen er op te klimmen en deze yak te bereiden. Een soort rodeo dus. Nu is een yak niet alleen sterk, maar ook slim. De yaks gingen heel dicht tegen elkaar aan in rondjes lopen, waarbij ze hun kop stevig tegen hun buurman of buurvrouw hielden waardoor het vrijwel onmogelijk is een lasso om een kop te gooien. Zodra een yak wat te nieuwsgierig werd en zijn kop ophief lukte de tactiek niet. Maar voor de rest was dat hét signaal om uit te breken en er als een speer vandoor te gaan in allerlei richtingen. Om de kudde weer bij elkaar te krijgen moesten ze met veel paarden achter de wegstormende dieren aan die ook nog eens alle kanten op vlogen. Dat duurde dus even. Maar als een yak zo onfortuinlijk was om wel een lasso over de kop te krijgen was het ook nog niet gedaan met de vrijheid. Ten eerste slaagden meerdere yaks erin om met lasso en al weg te spurten zonder gevangen te worden. Ten tweede trokken sommige yaks de lasso-man honderden meters over de grond achter zich aan en moesten anderen de herder te hulp schieten om het dier in bedwang te krijgen. Als dat dan eindelijk gelukt was en de herder op het dier had weten te klauteren had hij een grote kans om er na enkele meters al weer af gegooid te worden. De clou van het evenement was de kunst om na het vangen er zo lang mogelijk op te blijven zitten en de bewondering en het applaus te krijgen van de collega herders. Kijkend naar dit evenement kun je alleen maar nog meer bewondering krijgen voor yaks dan je ooit ervoor hebt gehad.
Ook die avond hebben we onder het genot van een glaasje wijn nog lang nagepraat over alle ervaringen. Omdat Carl bleef om de verschillende projecten te filmen en fotograferen gingen we dinsdag met de openbare bus naar UB terug. Dat kan een rit van 7 uur zijn, waarbij je halverwege stopt voor een lunch, maar het kan ook langer duren door technische mankementen, omdat de weg nauwelijks de naam weg verdient. We hadden geluk, de bus ging pas 10 km voor UB stuk. Het koelsysteem lekte. We kregen eerst extra water van een andere bus en konden precies een waterplas bereiken die was ontstaan door smeltende sneeuw. Alle water en frisdrank flessen in de bus werden ingeleverd om zoveel mogelijk water te verzamelen voor de laatste kilometers en kwamen al hortend en stotend en met vrij veel vertraging toch in UB aan. We hadden dus geluk, want als het halverwege was gebeurd hadden we onderweg vast gezeten, omdat er over die route maar 1 bus per dag rijdt.
Ik ben blij dat ik dit heb mogen meemaken. De dagen gaan nog steeds als een film waar ik maar geen genoeg van kan krijgen door mijn hoofd. Wat een cadeautje.
Inmiddels is er ook al weer van alles te melden over mijn werk, maar daarover schrijf ik de volgende keer.
Groetjes ada
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
